De kritiek uit het rapport van de Algemene Rekenkamer richt zich op een aantal punten:
-    Het systeem van zelfcertificatie dat tot ‘(zeer) ernstige risico’s’ leidt
-    Het overlaten van bepaalde taken aan private partijen
-    Het gebrek aan markttoezicht
-    Het gebrek aan toezicht op de buitengrenzen
-    Het gebrek aan harmonisatie
-    Het gebrek aan betrokkenheid van consumenten
-    De relatief hoge kosten
-    Het gebrek aan informatie-uitwisseling

Hieronder gaan wij nader op deze kritiekpunten in.

Zelfcertificatie

Dit is voor enkele Europese richtlijnen inderdaad het geval maar voor die producten met een hoger veiligheidsrisico, dient een zogenaamde Aangewezen Instantie of Notified Body. Het systeem van zelfcertificatie legt de verantwoordelijkheid bij de fabrikant. Die kan beslissen niets te doen. Hij is dan echter wel in overtreding en als het ontdekt wordt, blijft het niet zonder gevolgen. Het is echter wel controle achteraf. Is dat dan zo vreemd?

Dit is vergelijkbaar met een automobilist die te hard rijdt. Wordt hij niet geflitst, niet staande gehouden en maakt hij geen ongelukken, dan blijft het verder zonder gevolgen. Scheurt iemand met 150 km/uur door een woonwijk en er rijdt een kind aan, dan blijft het zeker niet zonder gevolgen: rijbewijs kwijt, auto kwijt, hoge boete, waarschijnlijk celstraf.

Als bij zo een serieuze zaak al sprake is van controle achteraf waarom moet een fabrikant bij een product dan vooraf ‘bewijzen’ dat zijn product veilig is. Dat is zijn eigen verantwoordelijkheid. Met het aanbrengen van de CE-markering verklaart hij dat er een EU-conformiteitsverklaring is waarin hij zichzelf aansprakelijk stelt. Het niet aanbrengen van de CE-markering of het niet hebben van een geldige EU-conformiteitsverklaring is een overtreding van de wet Economische Delicten. Hierbij worden straffen tot 6 maanden hechtenis opgelegd of een geldboete van 20.500 euro per overtreding.

Private partijen

Voor een deel heeft er bij de intrede van CE-markering ook een liberalisatieslag plaatsgevonden, het systeem van zelfcertificering. De verantwoordelijkheid wordt voor het overgrote gedeelte bij de industrie neergelegd. Het is opvallend dat, zeker in Nederland, de industrie deze verantwoordelijkheid zeer serieus neemt.

Een Notified Body is een private partij die door de lidstaat aangewezen wordt en is in veruit de meeste gevallen gebaseerd op accreditatie met daarop nog een jaarlijkse audit en toezicht door de relevante inspectie. Er zijn inderdaad kwaliteitsverschillen tussen dergelijke partijen in de verschillende lidstaten. Hier ligt dus een verbetermogelijkheid, die op een aantal vlakken al is ingezet.

De hierna genoemde “harmonisatieslag” vormt het bewijs dat het Europa menens is met het toezicht op de Notified Bodies. Tegelijkertijd maakt het ook duidelijk dat er weinig ruimte is voor commerciële belangen van Notified Bodies. Het verlies van de accreditatie of aanwijzing staat nagenoeg gelijk aan een faillissement. Er zijn maar weinig partijen die dit risico zullen willen lopen. Onderzoek, uitgevoerd door het ministerie van VWS, naar de vergelijking tussen het Europese “private” systeem en het Amerikaanse “overheidssysteem (FDA) maken duidelijk dat beide systemen niet ideaal zijn. Ook wijst dit uit dat er uiteindelijk niet veel kwaliteitsverschillen zijn.

Markttoezicht

Het rapport geeft aan dat er te weinig markttoezicht is. DARE!! ondersteund deze observatie. Het probleem is niet zozeer dat bepaalde verantwoordelijkheden aan de industrie worden overgelaten maar dan moet er wel adequaat toezicht worden gehouden. Analoog aan de maximumsnelheid, we laten het aan bestuurders over hoever zij het gaspedaal intrappen en als er dan niet gehandhaafd wordt, zal er een groot of in ieder geval groter aantal overtreders zijn. Door de grote bezuinigingen zijn de diverse inspecties, ook in Nederland, in grote mate “wegbezuinigd”. Hiermee is de effectiviteit onder druk komen te staan en daarmee wellicht het aantal “overtreders” toegenomen.

Buitengrenzen

De moderne tijd waarbij consumenten via Alibaba of AliExpress zelf direct allerlei producten in Azië kunnen bestellen, vormt een ander probleem. De douane in bijvoorbeeld Rotterdam heeft haar handen vol om toezicht te houden op grote hoeveelheden legale goederen en bijvoorbeeld drugstransporten. Dan wordt het lastig om een lawine aan “losse” consumentenproducten op de geldigheid van de CE-markering te controleren. Toch is dit, eventueel aangevuld met toezicht op consumenten zelf, de enige weg. Dit is zeer goed te vergelijken met de import van illegaal vuurwerk, dat overigens ook onder de CE-markering valt. Hoe moeilijk (en kostbaar) ook, om de toestroom van deze categorie onveilige producten te stoppen is een betere controle aan de grens noodzakelijk. Dit is des te meer van groot belang omdat er anders een rechtsongelijkheid ontstaat tussen goedbedoelende importeurs aan de ene kant en aan de andere kant, afnemers die zelf direct in Azië bestellen.

Harmonisatie

Bij één interne markt hoort onlosmakelijk harmonisatie -het gelijktrekken van normen, kwaliteit en regels. Dit is niet alleen belangrijk voor de veiligheid van producten
Zo worden Notified Bodies voor de richtlijn Medische Hulpmiddelen (MDD) niet langer alleen door de lidstaat aangewezen maar door een samenwerking van de betreffende inspectie uit de lidstaat en een zogenaamd Joint Inspection Team (JAT). Het JAT is samengesteld uit leden van de Europese commissie en ambtenaren uit ander lidstaten. Het gevolg hiervan is dat van de meer dan 80 oorspronkelijke Notified Bodies er meer dan 30 niet langer aangewezen zijn. Het spreekt voor zich dat meer harmonisatie essentieel is. Dit is een van de aanbevelingen en DARE!! ondersteunt dit punt dan ook van harte!

Het gebrek aan betrokkenheid van consumenten

Die betrokkenheid van consumenten richt zich enerzijds op het gedrag van consumenten. Iedereen betaald graag weinig voor een product. Dus als er dan een telefoonoplader te koop is voor 10 euro waarom dan 40 euro betaald voor het origineel? Als directe import vanuit Azië aanzienlijk goedkoper is, waarom dan niet? Ook hier geldt: Goedkoop is duurkoop. Als er dan geen regels zijn en er geen toezicht is, is het ook niet verwonderlijk dat er grote aantallen producten op deze wijze het land in komen.
Een ander kritiekpunt is, dat consumenten niet betrokken zijn bij de standaardisering. Deze activiteit wordt in Nederland georganiseerd door het NEN en per norm uitgevoerd door een normcommissie. Aan deze normcommissies mag iedereen deelnemen. De kosten zijn echter aanzienlijk en dus voor individuele consumenten niet op te brengen. Daarnaast beschikken consumenten vaak niet over de benodigde, vaak zeer hoge technische kennis. Het is dus meer een zaak voor consumentenorganisaties om hier hun stem te laten gelden. Helaas wordt slechts in een enkel geval van deze mogelijkheid gebruikt gemaakt. Ten slotte moeten we ons afvragen of de consument zich hier wel mee bezig moet willen houden. Een consument moet ervan uit kunnen gaan dat de producten die hij koopt veilig zijn. Het risico van eigen importproducten ligt dan in ieder geval een stuk hoger. Een campagne om dat duidelijk te maken zou hier een bijdrage aan kunnen leveren.

De relatief hoge kosten

Er is sprake van relatief hoge kosten. Vraag een is: wat mag veiligheid kosten? Vraag twee is relatief ‘hoog’ ten opzicht van wat? Vòòr de CE-markering moesten producten ook gekeurd worden en nog wel verplicht! De nationale keuringsinstanties hadden een monopolie. Dit leidde tot hogere kosten dan wat er nu voor vergelijkbare testen wordt gerekend. Tevens moest de keuring voor elke lidstaat opnieuw worden uitgevoerd. Dus dat er kosten aan het creëren van veilige producten verbonden zijn is duidelijk maar de kosten die gemaakt moesten worden voordat het systeem CE-markering zijn intrede deed, zijn dus juist aanzienlijk en aantoonbaar verminderd. Dat bedrijven die zich aan de regels houden, meer kwijt zijn dan bedrijven die nietsdoen, is een open deur. Een automobilist die zich niet verzekerd is nu eenmaal goedkoper uit dan één die dat wel doet.

Het gebrek aan informatie-uitwisseling

Dit punt krijgt helaas de nadruk in de aanbevelingen. Vanzelfsprekend is het raadzaam om goed gebruik te maken van de beschikbare data en de uitwisseling tussen de diverse spelers in binnen- en buitenland van elkaars informatie gebruik te laten maken. Dit kan tot een grote efficiëntieslag leiden. Maar zolang het basistoezicht mist, zal ook de benodigde data onvolledig zijn. Dus eerst moet het toezicht zelf op een hoger plan worden getild voordat er zinnige data is, die uitgewisseld kan worden.

Risico’s

We streven zo langzamerhand naar een risicoloze samenleving. Ten eerste bestaat die niet en ten tweede moeten we ons realiseren dat daar ook een prijskaartje aan hangt. Het gaat er dus om welke risico’s we willen accepteren. We gebruiken de auto of een kettingzaag omdat het zo handig is. Toch gebeuren juist daar veel (dodelijke!) ongelukken mee en dat ligt veelal niet aan het product! Toch wordt dit gewoon geaccepteerd. Er is dus ook sprake van risicobeleving. Die moet gemanaged worden. Dan helpt het niet als de media, op basis van het voornoemde rapport, van tientallen, 800 producten maakt – overigens in heel Europa – zonder daarbij te vermelden op welk totaal van producten dit dan gezien moet worden. Dit zullen er binnen Europa honderdduizenden zijn. In dat licht gezien valt het dan wel weer mee. Hetzelfde geldt dat een risico op een onveilig product nog niet betekent dat er ook iets mee gebeurd. Vaak worden producten uit de markt gehaald omdat het label of de documentatie niet deugt. Dat is niet goed te praten, maar er is niet direct sprake van een veiligheidsrisico.

Fenelab

DARE!! Services is lid van de brancheorganisatie Fenelab. De bij Fenelab aangesloten organisaties, streven naar een hoge kwaliteitsstandaard en zijn allen geaccrediteerd – de hoogste kwaliteitsstandaard. Laboratoria voeren, in het kader van de CE-markering, testen en onderzoeken uit op de gebieden van onder meer bouw, elektrotechniek, elektronica en medische hulpmiddelen. Meer informatie kunt u vinden op http://www.fenelab.nl/

DARE!! Services

DARE!! Services is opgericht in 1992 en is een geaccrediteerd laboratorium voor EMC, Automotive, productveiligheid en kalibraties van elektronische apparatuur. DARE!! is aangewezen als Notified Body voor de EMC-richtlijn en de richtlijn Medische hulpmiddelen. DARE!! Services ondersteund haar klanten bij het op de markt brengen van veilige en storingsvrije producten. DARE!! Services maakt deel uit van de DARE!! International holding in Woerden waar ruim 60 medewerkers werkzaam zijn.

Terug naar overzicht