CE-Markering

CE-Markering Edutorials

Hieronder staan instructies en wordt uitgelegd hoe CE-markering werkt en probeert misverstanden op te lossen.

CE plus CE

In de regel is CE plus CE niet gelijk aan CE 

Dit edutorial is eerder verschenen, maar vanwege de vele vragen die DARE!! ontvangt en waarover ook veel misverstanden bestaan, wordt dit keer nogmaals ingegaan op de vraag waar alles om draait: "Als ik een apparaat of systeem opbouw uit allemaal CE-gemarkeerde componenten, voldoet het resultaat dan ook aan CE?" oftewel in het kort: “Is CE plus CE gelijk aan CE?”.

Om direct maar naar het antwoord te springen: Nee, in de regel is CE plus CE niet gelijk aan CE. Hierop zijn een aantal uitzonderingen, maar zoals uit de rest van het artikel zal blijken zijn het aantal praktische voorbeelden hiervan zo beperkt, dat we deze nagenoeg kunnen negeren.

CE-markering
Voor we op de eigenlijke vraag ingaan, eerst even kort een inleiding over CE-markering. Anders dan vaak wordt gedacht, wordt met de CE-markering slechts het label bedoeld. De activiteit van het “CE-markeren” wordt de conformiteitsbeoordelingsprocedure genoemd. Het aanbrengen van de CE-markering (het label dus) is een wettelijke verplichting evenals het opstellen van het formele document, de conformiteitsverklaring. CE-markering is verplicht als een product aan één of meer Europese richtlijnen/verordeningen, welke onder het regiem van de CE-markering vallen, van toepassing is. De Europese Richtlijnen zijn opgenomen in de regelgeving van alle lidstaten (plus een aantal andere landen zoals Zwitserland en Turkije) en zijn daarmee wet. Nieuw zijn de verordeningen die, na goedkeuring van de Europese commissie, directe werking hebben. Een voorbeeld hiervan is de Verordening Medische Hulpmiddelen (MDR). In de genoemde richtlijnen zijn essentiële eisen opgenomen waaraan een product en fabrikant moeten voldoen. Deze essentiële eisen zijn veelal erg generiek gesteld. De eenvoudigste manier om aan deze eisen te voldoen is gebruik te maken van (geharmoniseerde) normen. Normen worden gemaakt door normcommissies en zijn daarmee geen wet en toepassing is daarmee ook geen verplichting.

Voorbeelden
Allereerst de reden(en) waarom CE plus CE niet gelijk aan CE is. Dit is eenvoudig duidelijk te maken aan de hand van een aantal voorbeelden:

Voorbeelden ten aanzien van de veiligheid. Een apparaat opgebouwd uit een metalen behuizing, een gloeilamp, een fitting, een netentree met filter en de benodigde installatiematerialen. De behuizing zal over het algemeen niet CE gemarkeerd zijn, maar alle andere onderdelen wel. Als de gloeilamp in de behuizing wordt geplaatst, zal deze al snel dusdanig opwarmen dat bij aanraking brandwonden op zullen treden. Dit is niet conform de Laagspanningsrichtlijn en het product voldoet daarmee niet aan de eisen. Het mag dus niet van een CE-Markering worden voorzien. Het is dus heel eenvoudig om uit CE-gemarkeerde componenten een gevaarlijk apparaat te bouwen. Grappig bedoeld: Het is heel eenvoudig met CE-gemarkeerde componenten een elektrische stoel te bouwen…

Ook op het gebied van de Elektromagnetische Compatibiliteit (EMC) is het heel eenvoudig om met CE-gemarkeerde componenten een apparaat te bouwen dat niet aan de EMC-richtlijn voldoet.

Reële situatie
U zult zeggen: "Maar dat is wel een heel flauw voorbeeld, en een gloeilamp is niet eens meer toegestaan!" Dat is waar maar het vervangen van de gloeilamp door een verwarmingselement zal leiden tot hetzelfde resultaat. Nu een voorbeeld dat in de praktijk veel voorkomt.

Een systeem opgebouwd uit een motor, een Hall-sensor, een PLC en een frequentie-inverter. Uitgangspunt is dat deze worden aangesloten conform de installatie-instructie(s) van de fabrikant(en). De PLC en de frequentie-inverter zijn beide van een CE-markering voorzien. De motor is eveneens van een CE-markering voorzien. Die laatstgenoemde echter niet in het kader van de EMC-richtlijn maar in het kader van de Laagspanningsrichtlijn. De Hall-sensor is een passief element aangesloten op een veilige spanning, dus niet van de CE-markering voorzien. In veel gevallen zijn de installatie-instructies van de verschillende onderdelen strijdig, dus kan het geheel niet eens conform alle installatie-instructies worden aangesloten. Vandaag is echter een geluksdag en is het mogelijk het systeem conform de installatie-instructies aan te sluiten. De leverancier van de PLC schrijft voor dat gebruik gemaakt wordt van afgeschermde kabels. Aan beide kanten afgemonteerd voor de motor, aan één zijde afgemonteerd voor de PLC. De PLC leverancier schrijft voor de kabel tussen de PLC en de frequentie-inverter hetzelfde voor. De Hall sensor wordt gemonteerd tussen de motor en de frequentie-inverter.

De vraag is: "Gaat dit goed?". We hebben hier immers te maken met CE plus CE. Het antwoord is kort: Nee, dit gaat niet goed en voldoet niet aan de essentiële eisen van de EMC-richtlijn. Wat is het probleem? De frequentie-inverter stuurt meestal geen sinusvormig signaal naar de motor maar een blokvormig signaal. Volgens Fourier is elk niet sinusvormig signaal opgebouwd uit een oneindig aantal sinusvormige signalen. Hierdoor zal de motorkabel veel hoogfrequent storing uitzenden. Dit is precies de reden dat de fabrikant een afgeschermde motorkabel voorschrijft. Hiermee wordt namelijk een kooi van Faraday gecreëerd die de storingen binnenhoudt. Dus geen probleem, toch? Helaas gooit de Hall-sensor roet in het eten. Deze wordt door een opening in het motorhuis gemonteerd om het magnetisch veld van de rotor op te pikken om zodoende het toerental aan de PLC door te kunnen geven. De Hall-sensor zal echter niet alleen het magnetisch veld maar ook de zojuist genoemde hoogfrequent storingen oppikken en deze via de Hall- sensorkabel uitstralen (gestraalde emissie). Hierdoor zullen apparaten in de omgeving van deze opstelling mogelijk gestoord worden. Er gebeurt echter nog iets. De storing wordt ook via de kabel direct naar de PLC geleid (geleide emissie). In veel gevallen raakt de PLC hierdoor beïnvloed en zal het systeem zelf niet eens (goed) werken. Het mag duidelijk zijn dat ook hier CE plus CE hier niet gelijk aan CE is.

Afgeschermde kabels
Het gebruik van afgeschermde kabels brengt overigens nog andere problemen met zich mee. Zo dient bij doorvoeren gebruik gemaakt te worden van zogenaamde EMC-wartels. Hierbij zijn grote verschillen in kwaliteit van wartels te onderscheiden. Ook dienen de afgeschermde kabels goed (volledig) te worden afgemonteerd en de afscherming dus niet op enkele centimeters van een doorvoer in elkaar gedraaid te worden (geen piggy tail). Ook werkschakelaars zorgen vaak voor problemen. Bedoeld als veiligheidscomponent, zijn deze vaak niet geschikt voor gebruik met afgeschermde kabels. Een kunststof werkschakelaar is per definitie ongeschikt. Niet alleen tijdens installatie maar ook tijdens onderhoud leveren afgeschermde kabels vaak EMC-problemen op.

Voor lage vermogens is het dan ook aan te raden gebruik te maken van een sinusfilter aan de uitgang van de frequentie-inverter, zodat afgeschermde kabels niet langer nodig zijn.

Uitzonderingen
Wat zijn dan de uitzonderingen? De toelichting op de EMC-richtlijn stelt: "Als een EMC onervaren persoon (leek) bij de installatie geen EMC-fouten kan maken, dan is CE plus CE gelijk aan CE."

Dit is echter maar in een heel klein aantal gevallen de realiteit. In de praktijk blijken zelfs ontwerpers met een ruime ervaring in EMC nog fouten te kunnen maken.
Een voorbeeld is een audio-installatie waarbij de losse audio componenten geen aardaansluiting hebben en ook met het aansluiten van de (afgeschermde) kabels geen EMC-fouten worden gemaakt. Afgeschermde kabels met tulpstekkers kunnen moeilijk (EMC) verkeerd aangesloten worden.

Een ander voorbeeld van een uitzondering is een PC met insteekkaarten. Het is praktisch onmogelijk om alle typen, merken en modellen PC's te testen met alle mogelijke combinaties insteekkaarten. Daarom is gesteld: "Als de PC CE gemarkeerd is en de insteekkaarten zijn CE gemarkeerd dan is de combinatie ook CE-gemarkeerd". In de praktijk is bekend dat dit ook in deze situatie vaak niet het geval is, maar dat wordt op de koop toegenomen. Overigens geldt dit laatste voorbeeld alleen voor consumenten. Als een bedrijf zelf PC's samenstelt, mag deze er niet van uitgaan dat CE plus CE ook CE is.

Zoals u ziet, zijn er maar zeer weinig voorbeelden waarbij CE plus CE gelijk aan CE is.

Terug naar overzicht